Có một cô bé 11 tuổi và rất thích câu cá.
Cô đi câu cá bất cứ lúc nào có thể và thường ngồi câu ở cái vũng nơi căn lều
nhà mình, nằm trên một đảo nhỏ giữa hồ.
Một lần, cô bé theo bố đi câu cá vào
buổi chiều tối. Cô mang theo ít giun làm mồi với hy vọng bắt được vài con cá.
Cô móc mồi rồi bắt đầu tập quăng mồi. Lưỡi câu đập thẳng vào mặt nước và tạo
ra những gợn sóng nhiều màu sắc trong ráng chiều. Ngồi khá lâu, bỗng cô cảm
thấy cần câu rung lên, rõ ràng có cái gì đó rất nặng móc vào cần câu. Bố cô quan sát đứa con khéo léo giật cần câu, nhấc lên một con cá đang vùng vẫy. Đó
là con cá to nhất cô bé từng nhìn thấy. Hai bố con nhìn con cá to bự đang
quẫy. Người cha nhìn đồng hồ. Mới 8 giờ tối. Còn 4 tiếng nữa mới bắt đầu mùa
câu. Ông bảo:
- Con gái, con phải thả nó ra đi.
Chưa đến mùa câu.
- Kìa bố! - Cô bé kêu lên.
- Sẽ có những con cá khác - Bố cô bình tĩnh nói.
- Nhưng không to như con này! - Cô bé rên lên.
Cô nhìn quanh hồ. Không có ai, cũng
chẳng có tàu thuyền tuần tra. Cô lại ngước nhìn bố. Không ai nhìn thấy họ, tức
là sẽ không ai biết họ câu được cá. Và dù có người biết, người đó cũng không
thể biết cô câu được cá lúc mấy giờ. Nhưng cô bé, qua sự rõ ràng trong giọng
nói của bố cô, biết rằng quyết định của ông sẽ không thay đổi. Cô chậm chạp
gỡ con cá ra và thả nó xuống mặt hồ đen lóng lánh. Con vật quẫy thật mạnh và
lao biến đi. Cô bé biết rằng rồi cô sẽ chẳng bao giờ bắt được con cá to như
thế nữa.
Đó là câu chuyện 34 năm về trước.
Bây giờ, cô bé đã là một kiến trúc sư thành đạt. Cái lều của gia đình anh vẫn
ở trên hòn đảo nhỏ giữa hồ New Hampshire. Và cô cũng đưa con trai, con gái của
mình đi câu. Cô đã đoán đúng. Cô không bao giờ bắt được một con cá to và đẹp
như hồi nhỏ nữa.
Nhưng Cô luôn nhìn thấy con cá đó, từ lần này sang lần khác,
mỗi khi cô đặt ra một câu hỏi về đạo đức. Vì, như cha anh đã dạy, đạo đức là
những vấn đề đơn giản: đúng hay sai. Chỉ có điều: hành động đạo đức - ngay cả
khi không có ai quan sát mình - mới là khó mà thôi.
